Research

Celem wszystkich działań podejmowanych w geriatrii jest utrzymanie  jak najwyższej  sprawności funkcjonalnej osób starszych, rozumianej jaki samodzielność i niezależność [2]

Starzenie się jest procesem jednokierunkowym, ciągłym i nieodwracalnym oddziałującym  na wszystkie układy i tkanki[1]. Zmiany związane z procesem starzenia  zachodzą  niezależnie od naszej woli  i wynikają z ontogenezy. Tempo, zakres i wielkość tych zmian są  indywidualnymi cechami  każdego człowieka.  

Stwarzając  osobom  starszym  możliwość korzystania z optymalnie dobranej dla nich aktywności fizycznej oraz zapewniając właściwą opiekę medyczną  w oparciu o poprawne warunki bytowe umożliwiamy spowolnienie procesu  starzenia się, a w przypadku występowanie chorób-  złagodzenie lub minimalizowanie  ograniczeń wynikających z tych chorób. 

Procedura indywidualnego podejścia geriatrycznego stosowana wobec pacjenta.[3] 1. Etap:  Całościowa  Ocena Geriatryczna (COG) a) Ocena zdrowia, stanu klinicznego (zgodnie z profesją poszczególnych członków zespołu) b) Ocena sprawności fizycznej, psychicznej, społecznej (ocena kwestionariuszowa) i wspólna dyskusja nad wynikami c) Ocena zasobów i dostępnych środków zaradczych (ze strony pacjenta oraz systemu opiekuńczego). 2. Etap: Ustalenie celów interwencji i opieki- NEGOCJACJA między pacjentem a lekarzem:  a) Czego pacjent najbardziej potrzebuje? b) Jakie są dostępne środki zaradcze, w jakim stopni zadanie jest wykonalne? 3. Etap: Specyfikacja planu działania- podział zadań do wykonania między praktyków (lekarz, pielęgniarka, fizjoterapeuta, opiekun medyczny, terapeuta środowiskowy, pracownik socjalny, etc.) odnośnie:
a) terapii;
b) pielęgnacji; c) fizjoterapii pacjenta;
d) działań opiekuńczych, organizacyjnych w środowisku;
4. Etap: Regularna kontrola-  ocena i weryfikacja  zadań w oparciu o uzyskane odpowiedzi na następujące pytania:
a) Czy zachodzi poprawa jakiej oczekiwano?
b) Czy zastosowany plan wymaga zmiany?
 
Całościowa  Ocena Geriatryczna (COG) - to pierwszy etap w procedurze indywidualnego podejścia geriatrycznego stosowana wobec pacjenta.
Definicja: Całościowa Ocena Geriatryczna (COG) jest wielowymiarowym, interdyscyplinarnym i zintegrowanym procesem diagnostycznym służącym do określenia problemów zdrowotnych i funkcjonalnych (medycznych, fizycznych, psychicznych, socjalnych i społecznych) starszego pacjenta celem oszacowania obszarów deficytów funkcjonalnych i ustalenia priorytetów leczniczo-rehabilitacyjnych.[4]
Wprowadzenie COG jako narzędzia w procesie diagnostycznym umożliwia  racjonalną opiekę  nad osobą starszą oraz  zwiększa szansę pomyślnego starzenia. COG   wykracza poza rozpoznanie pojedynczej choroby lub deficytu psycho-ruchowego. Jest zintegrowanym procesem diagnostycznym zmierzającym do określenia możliwości i ograniczeń osoby starszej  w środowisku  jej funkcjonowania.
Cele COG:
  1. planowanie terapii;
  2. planowanie rehabilitacji;
  3. planowanie opieki długoterminowej;
  4. koordynacja celów wyznaczonych przez świadczeniodawców (eliminacja konfliktów);
  5. optymalne wykorzystanie dostępnych zasobów.
Zakres oceny COG Oceny COG powinien dokonywać zespół specjalistów złożony z lekarza, pielęgniarki, fizjoterapeuty, psychologa oraz pracownika socjalnego, i in.  w oparciu o wywiad, badanie przedmiotowe i czynnościowe (testy, skale) rozszerzone o konieczne badania dodatkowe (badania laboratoryjne, rtg, usg, itp.). Zebrane informacje powinny umożliwić: 
  1. ocenę stanu zdrowia fizycznego;
  2. ocenę stanu czynnościowego;
  3. ocenę stanu psychicznego;
  4. ocenę socjalno- środowiskową
Wybrane narzędzia Całościowej Oceny Geriatrycznej rekomendowane do stosowania lub interpretacji dla praktyków POZ.[i]  1. SKALA OCENY INSTRUMENTALNYCH CZYNNOŚCI ŻYCIA CODZIENNEGO (I-ADL, od ang. Instrumental Activities of Daily Living) wg Lawtona [Źródło: Lekarz Rodzinny, Dodatek, Marzec 2007]
L.p Czynność TAK, samodzielny NIE, niesamodzielny
1. Użycie telefonu 1=Przynajmniej odbiera 0=NIE korzysta
2. Zakupy codzienne 1=TAK 0=Nie lub z pomocą
3. Przygotowywanie posiłków 1=TAK, samodzielnie 0=Nie, lub tylko podgrzewa
4. Codzienne porządki 1=TAK, bez pomocy 0=Nie lub z pomocą
5. Pranie 1=Jeśli cokolwiek pierze 0=Nie jest w stanie
6. Środki transportu 1=Samodzielnie korzysta 0=Wymaga pomocy
7. Własne leki 1=Zażywa w sposób właściwy 0=Wymaga jakiejkolwiek pomocy
8. Rozporządzanie swoimi pieniędzmi 1=Samodzielnie, podczas codziennych zakupów 0=Nie posługuje się
Wynik: ………../8pkt. Interpretacja: Im więcej punktów tym lepsza sprawność instrumentalna.   2. SKALA OCENY INSTRUMENTALNYCH CZYNNOŚCI ŻYCIA CODZIENNEGO (The Duke OARS Assessment of IADL Fillenbaum & Smyer, 1981, JG 36,55-62)
I-ADL Gdyby Osoba Starsza pozostawała sama, to czy zdolna byłaby wykonywać następujące czynności?

Nie-zdolny

Z pewną pomocą

Bez pomocy
IADL1 Wykonywać prace domowe (np. czyszczenie podłóg)

0

1

2
IADL2 Przygotowywać sobie posiłki

0

1

2
IADL3 Chodzić po zakupy

0

1

2
IADL4 Rozporządzać swymi pieniędzmi

0

1

2
IADL5 Korzystać z telefonu

0

1

2
IADL6 Przyjmować swoje lekarstwa

0

1

2
OGÓŁEM ……… punktów: Interpretacja: 0-4 poważnie zależna/y, 5 - 8 umiarkowanie zależna/y; 9-12 prawie niezależna/y lub niezależna/y   3. SKALA OCENY PODSTAWOWYCH CZYNNOŚCI ŻYCIA CODZIENNEGO (ADL, od ang. Activities of Daily Living) adaptowane wg Katza [Źródło: Geriatria z elementami gerontologii ogólnej: Podręcznik dla lekarzy i studentów. Red.: T. Grodzicki, J. Kocemba, A. Skalska, Via Medica Kraków 2006]
L.P. Czynność

Wykonuje samodzielnie

Wymaga pomocy innej osoby
1. Kąpiel całego ciała (natrysk lub wanna)

Tak=1

Nie=0
2. Ubieraniu lub rozbieranie się

Tak=1

Nie=0
3. Korzystanie z WC

Tak=1

Nie=0
4. Przemieszczanie się z łóżka na fotel

Tak=1

Nie=0
5. Spożywanie posiłków

Tak=1

Nie=0
6. Kontrolowanie zwieraczy (moczu lub stolca)

Tak=1

Nie=0
WYNIK końcowy: .........../6 punktów Interpretacja: 5-6 punktów – osoba sprawna; 3-4 punkty – osoba umiarkowanie niesprawna; <= 2 punkty – osoba poważnie niesprawna   4. INDEKS OCENY PODSTAWOWYCH CZYNNOŚCI w ŻYCIU CODZIENNYM wg Barthel [Źródło: Geriatria z elementami gerontologii ogólnej: Podręcznik dla lekarzy i studentów. Red.: T. Grodzicki, J. Kocemba, A. Skalska, Via Medica Kraków 2006]
L.P. Czynność

Punkty

Poziom sprawności
1. Spożywanieposiłków

0

 Nie jest w stanie samodzielnie jeść

5

 Potrzebuje pomocy (krojenie, smarowanie) lub zmodyfikowanej diety

10

 Samodzielne, osoba niezależna
2. Przemieszczanie się (z łóżka na krzesło i z powrotem)

0

 Nie jest w stanie, nie zachowuje równowagi przy siedzeniu

5

 Większa pomoc (pomoc fizyczna, 1 lub 2 osoby)

10

 Mniejsza pomoc (pomoc słowna lub fizyczna)

15

 Samodzielnie
3. Utrzymanie higienyosobistej

0

 Potrzebuje pomocy przy czynnościach osobistych

5

 Niezależny przy myciu twarzy, zębów, czesaniu, goleniu (z zapewnionymi pomocami)
4. Korzystanie z WC

0

 Osoba zależna

5

 Potrzebuje trochę pomocy, ale może zrobić to sama

10

 Niezależna – zdejmowanie, zakładanie, podcieranie
5. Mycie, kąpielcałego ciała

0

 Osoba zależna

5

 Osoba niezależna
6. Poruszanie się popowierzchniachpłaskich

0

 Nie porusza się lub pokonuje <50m, zależny na wózku

5

 Niezależny na wózku

10

 Spacer z pomocą jednej osoby >50m

15

 Niezależny, może używać laski/kuli
7. Schody

0

 Nie jest w stanie chodzić po schodach

5

 Potrzebuje pomocy (słownej, fizycznej, przenoszenia)

10

 Osoba samodzielna
8. Ubieranie się irozbieranie

0

 Zależny od innych osób

5

 Potrzebuje pomocy, ale część wykonuje bez pomocy

10

 Niezależny (zapinanie guzików, zamka, sznurowanie)
9. Kontrolowanieoddawania stolca

0

 Nie kontroluje oddawania stolca lub wymaga lewatyw

5

 Czasami popuszcza (zdarzenia przypadkowe)

10

 Kontroluje oddawanie stolca
10. Kontrolowanieoddawania moczu

0

 Nie kontroluje moczu lub ma założony cewnik

5

 Czasami popuszcza mocz

10

 Kontroluje oddawanie moczu
Wynik końcowy ……………./100 pkt. Interpretacja: Im mniej punktów tym gorsza sprawność   5.Geriatryczna Skala Oceny Depresji „Wersja 4-punktowa”[Źródło: Kwestionariusz Easy-Care, wersja polska] Proszę ocenić swoje samopoczucie w ciągu ostatnich 2 tygodni, zakreślając właściwą odpowiedź:
  1. Myśląc o całym swoim życiu, czy jest Pan/i zadowolony/a?   1=Tak  0-Nie
  2. Czy ma P. uczucie, że P. życie jest puste?  1=Tak  0-Nie
  3. Czy obawia się P., że może przydarzyć się P. coś złego?  1=Tak  0-Nie
  4. Czy przez większość czasu czuje się P. szczęśliwy/a?  1=Tak  0-Nie
LICZBA PUNKTÓW ……………………………/4 Interpretacja: Liczba punktów 1 lub większa wskazuje na możliwość depresji i pacjent powinien być oceniony bardziej szczegółowo!    6.Geriatryczna Skala Oceny Depresji  - „Wersja 15-punktowa” wg Yesavage’a JA [Źródło: Geriatria z elementami gerontologii ogólnej: Podręcznik dla lekarzy i studentów. Red.: T. Grodzicki, J. Kocemba, A. Skalska, Via Medica Kraków 2006].  Proszę ocenić swoje samopoczucie w ciągu ostatnich 2 tygodni, zakreślając właściwą odpowiedź:
1 Myśląc o całym swoim życiu, czy jest Pan/i zadowolony/a? TAK NIE
2 Czy zmniejszyły się P. zainteresowania lub aktywność (ilość zajęć)? TAK NIE
3 Czy ma P. uczucie, że P. życie jest puste? TAK NIE
4 Czy często czuje się P. znudzony/a? TAK NIE
5 Czy zwykle jest P. w dobrym nastroju? TAK NIE
6 Czy obawia się P., że może przydarzyć się P. coś złego? TAK NIE
7 Czy przez większość czasu czuje się P. szczęśliwy/a? TAK NIE
8. Czy często czuje się P. bezradny/a? TAK NIE
9 Czy zamiast wyjść wieczorem z domu woli P. w nim pozostać? TAK NIE
10 Czy uważa P., że ma więcej kłopotów z pamięcią niż inni? TAK NIE
11 Czy uważa P., że wspaniale jest żyć? TAK NIE
12 Czy czuje się P. gorszy/a od innych ludzi? TAK NIE
13 Czy czuje się P. pełen/pełna energii? TAK NIE
14 Czy uważa P., że sytuacja jest beznadziejna? TAK NIE
15 Czy myśli P., że większości ludzi wiedzie się lepiej niż Panu/Pani? TAK NIE
Za każdą odpowiedź „wytłuszczoną” 1 punkt. Liczba punktów………… /15 Interpretacja: 0-5 bez depresji; 6-10 depresja umiarkowana; 11-15 depresja ciężka   7.TEST OCENY UPOŚLEDZENIA FUNKCJI POZNAWCZYCH (UFP) wg Blesseda (Blessed G, Tomlinson BE, Roth M. The association between quantitative measures of dementia and senile change in cerebral grey matter of elderly subjects. Br J psychiatry 1968; 114: 797-811; Ball LJ, Bisher GB, Birge SJ. A simple test of central processing speed: an extension of the Short Blessed Test. J Am Geriatr Soc 1999; 47: 1359-1363.) [Źródło: Kwestionariusz Easy-Care, wersja polska] 
Lp PYTANIE Maksymalna liczba błędów możliwych do liczenia Liczba błędów pomnożonych przez współczynnik Wynik
1 Który mamy rok? 1 ………..x 4 = …..
2 Jaki jest obecnie miesiąc? 1 ………..x 3 = …..
Proszę powtórzyć następujące zdanie: Jan Kowalski, ul. Sienkiewicza 42, Warszawa
3 Która w przybliżeniu jest godzina bez patrzenia  na zegarek? (w granicach jednej godziny) 1 ……… .x 3 = …..
4 Policz wstecz od 20 do 1 2 ……… .x 2 = …..
5 Wymień miesiące w odwrotnej kolejności 2 ……… .x 3 = …..
6 Powtórz zapamiętane zdanie (adres) 5 ……… .x 3 = …..

Suma punktów
Instrukcja: Rejestruje się błędne odpowiedzi na pytania. Przy pytaniach 4. i 5. nawet przy większej liczbie błędów maksymalnie liczą się 2, a przy odtwarzaniu frazy pamięciowej (adres), zwraca się uwagę na każdy z pięciu elementów do odtworzenia. Po wpisaniu liczby błędów do kolejnej kolumny mnoży się je przez współczynnik i otrzymaną wartość, po wpisaniu do ostatniej kolumny, sumuje się jako wynik ostateczny. Maksymalna liczba punktów = 28. Interpretacja: 0-10 stan prawidłowy lub łagodne UFP; 11-28 umiarkowane lub poważne UFP   8.TEST RYSOWANIA ZEGARA (Watson YI, Arfken CL, Birge SL. Clock completion: an objective screening test for dementia. J Am Geriatr Soc 1993; 41: 1235-1240) Instrukcja: Poleć pacjentowi wpisanie w tarczę zegara liczb oznaczających wszystkie godziny. Po ich poprawnym naniesieniu, poproś o narysowanie wskazówek zegara wskazujących   Istnieje kilka wariantów przeprowadzania i kryteriów oceny testu rysowania zegara. Nie jest błędem posługiwanie się tą lub inną interpretacją, ważna jest natomiast powtarzalność wykonywania testu i ocena wg tych samych kryteriów oceny. Kryteria oceny Testu Rysowania Zegara wg Sunderlanda i wsp. (Diagnostyka i leczenie otępień. Rekomendacje zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Alzheimerowskiego. Medisfera, Otwock, 2012.) 10 – 6 punktów: rysowanie całego zegara jest generalnie poprawne 10 punktów: wskazówki są na właściwych pozycjach, np. wskazówka godzinowa zbliża się do godziny 3. 9 punktów: drobne pomyłki w położeniu wskazówek. 8 punktów: wyraźne błędy w położeniu wskazówek. 7 punktów: wskazówki są zdecydowanie źle położone. 6 punktów: niewłaściwe użycie wskazówek, np. oznaczenie wskazywanego czasu cyfrowo lub zakreślenie godzin, mimo powtarzania instrukcji. 5 – 1 p.: rysowanie tarczy zegara  (koła i cyfry) jest zaburzone 5 punktów: grupowanie cyfr po jednej stronie zegara lub ich odwracanie. 4 punktów: dalsze zaburzenie sekwencji cyfr; zegar traci integralność – brakuje cyfr lub są poza tarczą. 3 punktów: tarcza i cyfry nie są ze sobą związane; brak wskazówek. 2 punktów: rysunek wskazuje, że coś z instrukcji zostało zrozumiane, ale bardzo słabo przypomina zegar. 1 punktów: próba rysowania nie zostaje podjęta, albo wyniku nie można zinterpretować.   Kryteria oceny Testu Rysowania Zegara 7/7 (Watson YI, Arfken CL, Birge SL. Clock completion: an objective screening test for dementia. J Am Geriatr Soc 1993; 41:1235-1240). Oceniając test zwracamy uwagę na poprawne rozmieszczenie godzin we wszystkich 4 kwadrantach tarczy. Przyznajemy po punkcie, za każdy niżej wymieniony element: 1=są naniesione wszystkie godziny 1=godziny są właściwych miejscach 1=godziny są we właściwej kolejności 1=są obecne 2 wskazówki 1=wskazówki różnią się długością 1=wskazówka godzinowa poprawnie wpisana 1=wskazówka minutowa poprawnie wpisana Interpretacja: Im więcej punktów tym lepiej. Pacjent ma 80% prawdopodobieństwo choroby Alzheimera, gdy w kwadrantach wpisał więcej lub mniej godzin niż 3.   9. Skrócony Test Sprawności Umysłowej (AMTS, Abbreviated Mental Test Score, wg Hodgkinsona) [Źródło: Geriatria z elementami gerontologii ogólnej: Podręcznik dla lekarzy i studentów. Red.: T. Grodzicki, J. Kocemba, A. Skalska, Via Medica Kraków 2006]
LP Pytanie 1 punkt za poprawną odpowiedź
1 Ile ma P. lat?
2. Która jest godzina? (z dokładnością do godziny)
3 Adres, który powiem proszę powtórzyć i zapamiętać: ul. Gruszkowa 42
4 Który mamy rok?
5 Jaki jest P. adres?
6 Kiedy się P. urodził(a)?
7 W którym roku rozpoczęła się II wojna światowa?
8 Jak się nazywa prezydent?
9 Proszę policzyć wstecz od 20 do 1
10 Proszę powtórzyć adres, który podałam(em)

Suma punktów

………./10
Interpretacja: >6 stan prawidłowy; 4-6 umiarkowane upośledzenie sprawności umysłowej; 0-3 poważne upośledzenie sprawności umysłowej.     10. SKALA CAM do oceny jakościowych zaburzeń świadomości: splątanie/ majaczenie (The Confusion Assessment Method: Inouye S. et al. Annals of Internal Medicine 1990, 113 (12) 941-948)  
  1. Ostry początek i fluktuujący przebieg zaburzeń świadomości oraz
  2. Brak koncentracji uwagi (rozproszenie) oraz
  3. Zdezorganizowane niespójne myślenie LUB zmieniony poziom świadomości (nadmierne pobudzenie, czujność/ letarg/ ospałość/ stupor)
Interpretacja: Muszą być spełnione wszystkie trzy warunki do rozpoznania splątania/majaczenia     11. Skala DOS (Delirium Observation Scale; Schuurmans et al. Research and Theory for Nursing Practice, 2003, 1, 31-50)  Interpretacja: Trzy lub więcej objawów wskazuje na delirium
  1. Podsypia podczas rozmowy lub aktywności;
  2. Łatwo rozpraszany przez bodźce zewnętrzne;
  3. Nie utrzymuje uwagi w konwersacji lub działaniu;
  4. Nie kończy pytania lub odpowiedzi;
  5. Podaje odpowiedzi nie pasujące do pytania;
  6. Wolno reaguje na instrukcje;
  7. Myśli, że jest gdzie indziej;
  8. Nie wie jaka pora dnia jest obecnie;
  9. Nie pamięta ostatnich zdarzeń;
  10. Niespokojny/ wzburzony/ skubiący;
  11. Usuwa wenflony, sondy, cewniki, etc.;
  12. Łatwo lub gwałtownie zmienia się emocjonalnie (strach/złość/ rozdrażnienie);
  13. Widzi, słyszy rzeczy, których nie ma.
    12. Skala Hachinskiego (wersja skrócona) do oceny ryzyka niedokrwienia mózgu [Źródło: Lekarz Rodzinny, Dodatek, Marzec 2007]
  1. Nagły początek objawów                                           0-2 punkty
  2. Stopniowe pogorszenie                                              0-1 punkt
  3. Względnie dobrze zachowana osobowość                 0-1 punkt
  4. Skargi somatyczne                                                     0-1 punkt
  5. Nieopanowanie emocji                                              0-1 punkt
  6. Nadciśnienie tętnicze w wywiadzie                           0-1 punkt
  7. Udar mózgu w wywiadzie                                         0-2 punkty
  8. Ogniskowe podmiotowe objawy neurologiczne         0-2 punkty
    1. Ogniskowe przedmiotowe objawy neurologiczne      0-2 punkty
Instrukcja: brak objawu - 0; dyskretne objawy - 1 punkt; wyraźne objawy - 2 punkty Wynik końcowy ………./13; Interpretacja: Wynik 4 lub więcej wskazuje na otępienie naczyniowe lub typu mieszanego     13. Skala Norton – ocena ryzyka rozwoju odleżyn [Źródło: Wieczorowska-Tobis K., Talarska D. (red.) Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne. PZWL, Warszawa, 2008]

Czynnik ryzyka

Punktacja

4

3

2

1

Stan fizyczny

dobry

dość dobry

ciężki

bardzo ciężki

Stan świadomości

pełna przytomność i świadomość

apatia

zaburzenia świadomości

stupor lub śpiączka

Aktywność (zdolność przemieszczania się)

chodzi samodzielnie

chodzi z asekuracją

siedzi

leży w łóżku

Ruchliwość (stopień samodzielności przy zmianie pozycji ciała)

pełna

w małym stopniu ograniczona

bardzo ograniczona

całkowita niesprawność

Czynność zwieraczy odbytu i cewki moczowej

pełna sprawność zwieraczy

sporadyczne moczenie się

częste nietrzymanie moczu

całkowite nietrzymanie moczu i stolca
Suma punktów 14 i poniżej wskazuje na ryzyko rozwoju odleżyn   14. Test „Wstań i Idź” - Timed Up and Go (TUG) (Podsiadlo D., Richardson S.: The Timed Up & Go: A test of basic functional mobility for frail elderly persons. J Am Geriatr Soc 1991;39:142-148; Bohannon RW.: Reference values for the timed up and go test: a descriptive meta-analysis. J Geriatr Phys Ther 2006;29:64-68)
 Test służy między innymi do oceny chodu i sprawności funkcjonalnej. Przeprowadzenie testu: Badany siedzi na krześle z plecami opartymi o oparcie (odległość siedziska od podłoża 46 cm). Na komendę "START" badany ma za zadanie:
  • wstać z krzesła;
  • pokonać po płaskim terenie w normalnym tempie dystans 3 metrów;
  • przekroczyć linię kończącą wyznaczony dystans;
  • wykonać obrót o 180 stopni;
  • wrócić do krzesła i ponowne przyjąć pozycję siedzącą.
  Wynikiem testu jest czas potrzebny do wykonania zadania. Interpretacja: < 10  sekund – norma, sprawność funkcjonalna prawidłowa; 10-19 sekund – badany może samodzielnie wychodzić na zewnątrz, nie potrzebuje sprzętu pomocniczego do chodzenia, samodzielny w większości czynności dnia codziennego, wskazana pogłębiona ocena ryzyka upadków (np. wykonanie testu Tinetti POMA); 20-29 sekund – częściowo ograniczona sprawność funkcjonalna, wskazana bardziej szczegółowa ocena; ≥ 30 sekund – znacznie ograniczona sprawność funkcjonalna, nie może wychodzić sam na zewnątrz, zalecany sprzęt pomocniczy do chodzenia, wymaga pomocy przy prawie każdej aktywności dnia codziennego.   Czas wykonania testu wynoszący ≥ 14 sekund wskazuje na duże ryzyko upadków.     15. Ocena chodu, równowagi i ryzyka upadków przy pomocy testu Tinetti (POMA) (Tinetti M.E. 1986 Performance-oriented assessment of mobility problems in elderly patients. J Am Geriatr Soc, 34: 119-126); Abrams W.B., Beers M.H., Berkow R. (1995) The Merck Manual of Geriatrics second edition. Whitehouse Station, Merck Research Laboratories, New York).   W teście Tinetti (POMA) Performance Oriented Mobility Assessment ocenia się wykonanie 16 zadań, w tym 9 pozwalających na ocenę utrzymania równowagi przy wykonywaniu różnych czynności i 7 oceniających chód. Instrukcja: Zgodnie z zaleceniami ocenia się punktowo poszczególne zadania, za których wykonanie badany otrzymuje 0, 1 lub 2 punkty w zależności od stopnia stwierdzonej nieprawidłowości.  

Test Tinetti POMA (Performance Oriented Mobility Assessment)

Ocena równowagi, chodu i ryzyka upadków

 


RÓWNOWAGA

Badany powinien siedzieć na twardym krześle bez poręczy
1.Równowaga podczas siedzenia pochyla się lub ześlizguje z krzesła 0
zachowuje równowagę, zabezpieczony 1
2. Wstawanie z miejsca niezdolny do samodzielnego wstania 0
wstaje, ale sam pomaga sobie rękoma 1
wstaje bez pomocy rąk 2
3.Próby wstawania z miejsca niezdolny do wstania bez pomocy 0
wstaje, ale potrzebuje kilku prób 1
wstaje przy pierwszej próbie 2
4.Równowaga bezpośrednio po wstaniu z miejsca (pierwsze 5 s.) stoi niepewnie ( zatacza się, przesuwa stopy, wyraźnie kołysze tułowiem) 0
stoi pewnie, ale podpiera się, używając chodzika, laski lub chwyta inneprzedmioty 1
stoi pewnie bez żadnego podparcia 2
5.Równowaga podczas stania stoi niepewnie 0
stoi pewnie, ale na szerokiej podstawie (obie pięty w odległości > 10 cm od siebie ) lub podpierając się laską, chodzikiem itp. 1
stoi ze stopami złączonymi, bez podparcia 2
6.Próba trącania: (badany stoi ze stopami jak najbliżej siebie, badający lekko popycha go, trzykrotnie trącając dłonią w klatkę piersiową na wysokości mostka) zaczyna się przewracać 0
zatacza się, chwyta się przedmiotów, ale samodzielnie utrzymuje pozycję 1
stoi pewnie 2
7.Próba trącania przy zamkniętych oczach badanego stoi niepewnie 0
stoi pewnie 1
8.Obracanie się o 360 º ruch przerywany 0
ruch ciągły 1
niepewne (zataczanie się chwytanie przedmiotów) 0
pewne 1
9.Siadanie niepewne ( źle ocenia odległość, opada na krzesło) 0
pomaga sobie rękoma lub ruch nie jest płynny 1
pewny, płynny ruch 2
RÓWNOWAGA – Wynik końcowy
   

Test Tinetti POMA (Performance Oriented Mobility Assessment)

Ocena równowagi, chodu i ryzyka upadków

 

CHÓD

Badany powinien stać obok badającego; iść wzdłuż korytarza lub przez pokój – najpierw zwykłym krokiem, a z powrotem krokiem szybkim, ale w  bezpieczny sposób (podpierając się laską lub używając chodzika, jeśli posługuje się nimi na co dzień)
10.Zapoczątkowanie chodu (bezpośrednio po wydaniu polecenia, żeby iść) jakiekolwiek niezdecydowanie (wahanie) lub kilkakrotne próby ruszenia z miejsca 0
start bez wahania 1
11.Długość i wysokość krokuA. Zasięg ruchu prawej stopy przy wykroku:B. Zasięg ruchu lewej stopy przy wykroku: nie przekracza miejsca stania lewej stopy 0
przekracza położenie lewej stopy 1
prawa stopa nie odrywa się całkowicie od podłogi 0
prawa stopa całkowicie unosi się nad podłogą 1
nie przekracza miejsca stania prawej stopy 0
przekracza położenie prawej stopy 1
lewa stopa nie odrywa się całkowicie od podłoża 0
lewa stopa unosi się całkowicie nad podłogą 1
12.Symetria kroku długość kroku prawej i lewej stopy nie jest jednakowa 0
długość kroku obu stóp wydaje się równa 1
13.Ciągłość chodu zatrzymywanie się między poszczególnymi krokami lub inny brak ciągłości chodu 0
chód wydaje się ciągły 1
14.Ścieżka chodu (odnotować odchylenie rzędu 30cm na odcinku ok.3 metrów wytyczonego toru) wyraźne odchylenie od toru 0
niewielkie lub średniego stopnia odchylenie lub pacjent korzysta z przyrządów pomocniczych (laska itp.) 1
prosta ścieżka bez korzystania z pomocy 2
15.Tułów wyraźne kołysanie lub pacjent korzysta z przyrządów pomocniczych (laska itp.) 0
nie ma kołysania, ale pacjent podczas chodu zgina kolana, plecy lub rozkłada ramiona 1
pacjent nie kołysze tułowiem, nie zgina kolan, pleców, nie angażuje kończyn górnych ani nie korzysta z przyrządów pomocniczych 2
16.Pozycja podczas chodzenia pięty rozstawione 0
pięty prawie stykają się podczas chodzenia 1
CHÓD - Wynik końcowy
ŁĄCZNA LICZBA PUNKTÓW (Równowaga + Chód)
Interpretacja: Wynik poniżej 26 z maksymalnych 28 punktów wskazuje na istnienie ryzyka upadków, a uzyskanie mniej niż 19 punktów oznacza, że ryzyko upadków u danej osoby wzrasta pięciokrotnie.     16. Ocena hipotonii ortostatycznej Pomiar ciśnienia tętniczego w pozycji leżącej (najlepiej po przynajmniej 15-minutowym leżeniu), a następnie powtórzony w ciągu (1) i 3 minucie po pionizacji. Interpretacja: Za dodatni wynik testu przyjmuje się spadek wartości skurczowego ciśnienia tętniczego przynajmniej o 20 mm Hg LUB rozkurczowego, przynajmniej o 10 mm Hg.     17. Ocena widzenia– badanie przesiewowe Test Snellena do bliży – czytanie tekstu z tablicy w okularach do bliży, z odległości około 30 cm, badanie każdego oka osobno (kolejno zasłonięte lewe i prawe oko). Wynik zapisujemy ze skali uwidocznionej na tablicy dla najdrobniejszego poprawnie przeczytanego tekstu dla każdego oka osobno. Test Snellena do dali – badany siedzi w okularach do dali (o ile są używane) w odległości około  5 m (5 dużych kroków) od tablic umieszczonych na wysokości wzroku w miejscu dobrze oświetlonym. Prosimy o odczytywanie kolejnych rzędów liter, wykonując badanie każdego oka osobno (kolejno zasłonięte lewe i prawe oko) i zapisujemy wynik zgodnie z oznaczeniem na tablicy dla każdego oka osobno (np. pacjent czyta litery z dziesiątego wiersza od góry – zapisujemy 5/5, co oznacza, że czyta z odległości 5 metrów litery, które powinien czytać z odległości 5 metrów lub pacjent czyta tylko największą literę, czyli pierwszy rząd z odległości 5 metrów – zapisujemy: „5/50”, co oznacza, że czyta z odległości pięciu metrów, a powinien czytać z odległości 50 metrów). W przypadku, gdy badany nie rozpoznaje największego znaku (litery) – wykonujemy próbę odczytywania największego znaku z odległości, kolejno, 4 m, 3 m, 2 m, 1 m (i zapisujemy jako np. „3/50”).  Jeśli pacjent nie rozpoznaje znaków z odległości 1 m – wykonujemy próbę liczenia palców z odległości 1 m lub mniejszej i zapisujemy: „liczy palce” Gdy pacjent nie rozróżnia liczby palców nawet przed oczyma, sprawdzamy zdolność widzenia ruchu – poruszamy ręką z góry na dół, lub z boku na bok, pytając badanego o kierunek ruchu (i zapisujemy „r.r.p.o.” = ruchy ręki przed okiem). Jeśli pacjent nie widzi ruchów ręki badamy poczucie światła, prosząc pacjenta o lokalizację źródła światła z latarki i zapisujemy: „poczucie światła”. Jeśli pacjent nie widzi światła zapisujemy: „całkowita ślepota” z zaznaczeniem którego oka dotyczy.   18. Ocena słuchu – badanie przesiewowe Test szeptu: Słuch oceniamy z odległości 6 m (sześć dużych kroków). Polecamy badanemu powtarzanie sekwencji liczb wypowiadanych szeptem:
 
6 m: 99 88 76 85 5 m: 44 25 14 33 4 m: 4 92 73 56 3 m: 21 35 52 78 2 m: 1 19 27 94 1 m: 39 3 45 51 <1 m: 44, 25, 3, 8
  Wynik podajemy w metrach odległości, z której badany bezbłędnie powtórzy kolejne liczby. INTERPRETACJA: 1 m lub mniej – znaczne upośledzenie słuchu; 2-5 m nieznaczne lub średnie upośledzenie słuchu; 6 m norma.     19. Test Amslera stosowany do oceny widzenia w obrębie dołka środkowego siatkówki w kierunku przesiewowego wykrywania zależnego od wieku zwyrodnienia plamki żółtej (AMD, Age-related Macular Degeneration). Instrukcja: Badanie przeprowadza się dla każdego oka osobno. Test polega na obserwacji z odległości 30 cm siatki Amslera, będącej kwadratem o boku 10 cm podzielonym czarną albo białą siatką linii przecinających się co 0,5 cm. Należy zadać pacjentowi następujące pytania: - Czy wszystkie linie są liniami prostymi? - Czy wszystkie kwadraty mają taki sam rozmiar?   Siatka Amslera                                                                             Siatka Amslera widziana przez pacjenta

                                              ze zwyrodnieniem plamki żółtej

siatka1                    siatka plamka żółta 20. Kwestionariusz oceny stopnia odżywienia (Guigoz Y et al.: Mini Nutritional Assessment: a practical assessment tool or grading the nutritional state of elderly patients. Facts and Research in Gerontology 1994; 2:15-59) [Źródło: Wieczorowska-Tobis K., Talarska D. (red.) Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne, PZWL, Warszawa, 2008] MNA – badanie przesiewowe A. Czy przyjmowanie pokarmów w okresie ostatnich trzech miesięcy zmniejszyło się z powodu utraty apetytu, problemów z trawieniem, żuciem czy połykaniem ?
  • w dużym stopniu - 0 pkt
  • w umiarkowanym stopniu - 1 pkt
  • nie zaobserwowano - 2 pkt
B. Utrata masy ciała w ostatnich trzech miesiącach:
  • więcej niż 3 kg – 0 pkt
  • badana osoba nie wie, nie potrafi sprecyzować - 1 pkt
  • utrata masy ciała 1-3 kg - 2 pkt
  • bez utraty masy ciała - 3 pkt
C. Mobilność / zdolność do samodzielnego przemieszczania się:
  • nie opuszcza sam ( sama) łóżka lub krzesła - 0 pkt
  • jest w stanie sam ( sama) podnieść się z łóżka lub krzesła, lecz nie wychodzi na zewnątrz - 1 pkt
  • wychodzi samodzielnie z domu - 2 pkt
D. Czy w ciągu trzech ostatnich miesięcy wystąpiła u pani/pana choroba o przebiegu ostrym lub stres o znacznym nasileniu?
  • tak - 0 pkt
  • nie -2 pkt
E. Problemy neuropsychologiczne
  • znacznego stopnia demencja lub depresja- 0 pkt
  • umiarkowanego stopnia demencja lub depresja - l pkt
  • bez problemów psychologicznych - 2 pkt
F. Wskaźnik Masy Ciała (BMI body mass inde)
  • BMI poniżej 19 - 0 pkt
  • BMI między ³ 19 a 21 - l pkt
  • BMI ³ 21 i < 23 - 2 pkt
  • BMI ³ 23 - 3 pkt
WYNIK KOŃCOWY: ………………./14 punktów Interpretacja: Liczba punktów w badaniu przesiewowym, maksymalnie 14 punktów. 12 lub więcej punktów – stan odżywienia prawidłowy, bez zagrożenia, nie wymaga kontynuacji MNA; 11 lub mniej – możliwość niedożywienia (wskazana dalsza ocena, wykonanie pełnej wersji MNA)    21. Identyfikacja pacjenta geriatrycznego Skala VES-13 została skonstruowana jako narzędzie do identyfikacji osób starszych zagrożonych nagłym pogorszeniem stanu zdrowia lub zgonem w przebiegu chorób zależnych od wieku. Rekomendowana jest do szerokiego stosowania przez świadczeniodawców w oparciu o wywiad bezpośredni lub przez telefon (Saliba, S, Elliott M, Rubenstein LA, Solomon DH, et al. The Vulnerable Elders Survey (VES-13): A Tool for Identifying Vulnerable Elders in the Community. JAGS 2001;49:1691-1699)  
Lp.

Domeny

Punkty
1

WIEK

 60-74

0
75-84

1
85+

3
2

Samoocena

stanu zdrowia

 Wspaniałe lub dobre

0
Przeciętne lub złe

1
3

Znaczne trudności lub niezdolność w samodzielnym wykonywaniu czynności z powodu stanu zdrowia:

 Zakupy (produkty toaletowe, leki)

1
4 Rozporządzanie własnymi pieniędzmi (śledzenie wydatków, opłacanie rachunków)

1
5 Wykonywanie lekkich prac domowych (zmywanie, ścieranie kurzu)

1
6 Przejście przez pokój (przy pomocy kuli, laski, o ile używa)

1
7 Kąpiel (w wannie lub pod prysznicem)

1
8 Pochylanie, kucanie, klękanie

1
9 Podnoszenie, dźwiganie ciężaru o wadze około 4,5kg

1
10 Pisanie lub utrzymywanie drobnych przedmiotów

1
11 Sięganie lub wyciąganie ramion powyżej barku

1
12 Przejście około 1,5 km

1
13 Wykonywanie ciężkiej pracy domowej (mycie okien, podłóg)

1
Interpretacja: Trzy lub więcej punktów identyfikuje pacjenta geriatrycznego rekomendując przeprowadzenie u niego COG.
  22. Karta Całościowej Oceny Geriatrycznej [Dokument honorowany przez NFZ do rozliczania dodatkowo punktowanej procedury za COG]
Nazwisko i imię; ......................................................................PESEL........................................... Data badania.................................. Liczba lat edukacji............... Adres i tel. ośrodka kierującego ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… Wymagane noszenie: Okularów, Tak.......Nie........   Aparatu słuchowego Tak........... Nie........... Realizowane noszenie okularów, Tak......Nie........   Aparatu słuchowego Tak......... ..Nie........... Opiekun: ……………………………………………stan pokrewieństwa ……………………………………………… Adres..............................................................................................Tel......................................... Reaktywna sytuacja stresowa do 2 lat wstecz: Nie ; Tak (utrata roli zawodowej/ rodzinnej, utrata bliskiej osoby, nieuleczalna choroba, nieleczony zespół bólowy; narkoza ; samotność, inne …………………….). Opis stanu skóry .......................................................................................................................... ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… Opis stwierdzanych ograniczeń ruchomości w stawach ............................................................................................................................................... Przebyte złamania kości (od 60 r. ż.); lokalizacja............................................................. Obwód ramienia w cm............Obwód podudzia w cm.............Test BERG/ skrócony test Tinetti ............................................ Zalecenia odnośnie aktywności ruchowej/ chodu ...................................................................................... ................................................................................................................................................................... Nietrzymanie moczu: TAK/NIE; jeśli TAK: naglące: Tak/Nie      wysiłkowe:  Tak/Nie Odleżyny: Nie/Tak  - Lokalizacja................................................Skala BRADEN/Norton............. Skala BARTHEL Pkt....................../ ADL ...................Skala IADL ..................................... 15-pkt. Geriatryczna Skala Oceny Depresji........... Skala MMSE*; Norma oczekiwana ........... Wynik........... Uwagi..................................................................................................................................................................................................................................................................................Test Rysowania Zegara ............/7 pkt. Inne testy* .............................................................................................................................................. Uzależnienie od leków Tak/Nie .................................... Jatrogenny zespół geriatryczny po … …………………………………………………………..Przebyty TIA: Tak/Nie Udar Tak/Nie Parametry o znaczeniu rokowniczym Spadek wagi > 6 kg/6miesięcy            Stwierdzana wartość........................... Hiponatremia < 135 mmol/L              Stwierdzana wartość .......................... Hipoalbuminemia < 3,7 g/dl               Stwierdzana wartość.......................... Limfopenia < 1200 ml³                       Stwierdzana wartość.......................... Hipocholesterolemia <185 mg%         Stwierdzana wartość.......................... CRP > 6 mg/L                                     Stwierdzana wartość.......................... pO2 < 60 mmHg*                               Stwierdzana wartość.......................... eGFR < 35 ml/min                              Stwierdzana wartość.......................... Hipotonia ortostatyczna: Tak/Nie       Wynik testu z L-DOPA* >20%................................... Glikemia na czczo 2 x > 100 mg%     Tak/ Nie          Epizody hipoglikemii Tak/Nie …………… Wynik TSH ...............             Wynik B 12*   Prawidłowy/Nieprawidłowy *opcjonalnie
23. Ocena sytuacji opiekuna rodzinnego przy pomocy Kwestionariusza COPE Dane dotyczące OPIEKUNA

DATA URODZENIA OPIEKUNA:  (dzień/miesiąc/rok)           ..............................................
JAK W SPOSÓB OGÓLNY OKREŚLIŁBY PAN/I SWOJE ZDROWIE?:Bardzo dobre       o                           Dobre                    o                           PRZECIĘTNE     oZłe                         o                           Bardzo złe            o
JAKI JEST PAŃSKI STOPIEŃ POKREWIEŃSTWA Z OSOBĄ, KTÓRĄ SIĘ PAN/I OPIEKUJE?Współmałżonek/Partner   o            Rodzeństwo         oDziecko                                o            Synowa lub zięć  oInny członek rodziny        o            Przyjaciel/Sąsiad                o
PŁEĆ OPIEKUNA:            Mężczyzna          o                           Kobieta o
STAN ZATRUDNIENIA OPIEKUNA: W pełnym wymiarze godzin o                W niepełnym wymiarze godzin o                 Emerytura/renta o            Bezrobotny/a o Student (studia dzienne)       o
GDZIE PAN/I I OSOBA, KTÓRĄ SIĘ PAN/I OPIEKUJE MIESZKACIE?W tym samym mieszkaniu                                                             oW innym mieszkaniu, ale w tym samym budynku    oW pobliżu (odległość krótkiego spaceru)                      oOkoło 10minut samochodem/autobusem/pociągiem               oOkoło 30 minut samochodem/autobusem/pociągiem              oOkoło 1 godziny samochodem/autobusem/pociągiemoPonad 1 godzinę samochodem/autobusem/pociągiemo

COPE INDEKS

(1) W Mówiąc ogólnie, czy czuje Pan/i wystarczające wsparcie pełniąc rolę opiekuna?Zawsze        4          Często       3          Czasami       2          Nigdy       1
(2) P Czy uważa P., że dobrze radzi sobie P. w roli opiekuna?Zawsze        4          Często       3          Czasami       2          Nigdy       1
(3) N Czy uważa P, że pełnienie opieki stawia przed P. zbyt wysokie wymagania?Zawsze        4          Często       3          Czasami       2          Nigdy       1
(4) N Czy sprawowanie opieki stwarza problemy w P. stosunkach z przyjaciółmi?Zawsze        4          Często       3          Czasami       2          Nigdy       1        nie dotyczy   1
(5) N Czy sprawowanie opieki ma niedobry wpływ na P. zdrowie fizyczne?Zawsze        4          Często       3          Czasami       2          Nigdy       1
(6) N Czy sprawowanie opieki stwarza problemy w P. stosunkach z rodziną?Zawsze        4          Często       3          Czasami       2          Nigdy       1          nie dotyczy   1
(7) N Czy sprawowanie opieki powoduje, że ma P. trudności finansowe?Zawsze        4          Często       3          Czasami       2          Nigdy       1
(8) N Czy w roli opiekuna czuje się P. jak w sytuacji bez wyjścia?Zawsze        4          Często       3          Czasami       2          Nigdy       1
(9) W Czy czuje się P. dobrze wspierany przez swoich przyjaciół i/ lub sąsiadów?Zawsze        4          Często       3          Czasami       2          Nigdy       1          nie dotyczy   1
(10) P Czy uważa P., że sprawowanie opieki jest dla P. warte trudu?Zawsze        4          Często       3          Czasami       2          Nigdy       1
(11) W Czy czuje P. wystarczające wsparcie ze strony rodziny?Zawsze        4          Często       3          Czasami       2          Nigdy       1          nie dotyczy   1
(12) P Czy istnieją dobre stosunki (relacje) między P. a osobą, którą się P. opiekuje?Zawsze        4          Często       3          Czasami       2          Nigdy       1
(13) W Czy czuje P. dobre wsparcie ze strony służby zdrowia i pomocy społecznej? (np. publicznej, prywatnej, woluntarnej)?Zawsze        4          Często       3          Czasami       2          Nigdy       1          N/A       1
(14) P Czy czuje P., że ktoś docenia P. jako opiekuna?Zawsze        4          Często       3          Czasami       2          Nigdy       1          N/A       1
(15) N Czy sprawowanie opieki wywiera niedobry wpływ na P. emocjonalne samopoczucie?Zawsze        4          Często       3          Czasami       2          Nigdy       1
Czy jest jeszcze coś, o czym chciałby Pan/i nam powiedzieć?
Wskazówki odnośnie stosowania COPE-Indeksu COPE-Indeks został opracowany - jako wstępne narzędzie przesiewowe - do rozpoznawania celowości wspierania opiekunów rodzinnych ludzi starszych. Instrument ten polecany jest do stosowania w dwojaki sposób. A) Narzędzie może być używane dla ułatwienia dialogu między opiekunem a praktykiem opieki zdrowotnej lub społecznej na temat ważnych aspektów pełnienia opieki. Przyczynia się do poznania powiązań opiekuńczych z podopiecznym. Dialog prowadzony przez opiekuna z samym sobą może sugerować potrzebę dalszej szczegółowej oceny. Sugerujemy, jak przeprowadzić tę bardziej wnikliwą ocenę w sekcji „Pogłębione rozpoznanie sytuacji opiekuńczej”, poniżej. B) Narzędzie może być stosowane do precyzyjnego określenia sposobu postrzegania sytuacji opiekuńczej przez opiekuna, aby ustalać obszary jego potrzeb. Można to osiągnąć przez sumowanie odpowiedzi opiekuna na pytania COPE-Indeksu. Szczegółowa analiza statystyczna COPE-Indeksu (Balducci et al., 2008) wykazuje, że Indeks zawiera w sobie trzy podskale: Negatywny Wpływ Opieki, Pozytywna Wartość Opieki oraz Jakość Wsparcia. Negatywny Wpływ Opieki oceniają pytania:
  1. Czy uważa P, że pełnienie opieki stawia przed P. zbyt wysokie wymagania?
  2. Czy sprawowanie opieki stwarza problemy w P. stosunkach z przyjaciółmi?
  3. Czy sprawowanie opieki ma niedobry wpływ na P. zdrowie fizyczne?
  4. Czy sprawowanie opieki stwarza problemy w P. stosunkach z rodziną?
7.            Czy sprawowanie opieki powoduje, że ma P. trudności finansowe? 8.            Czy w roli opiekuna czuje się P. jak w sytuacji bez wyjścia? 15.          Czy sprawowanie opieki wywiera niedobry wpływ na P. emocjonalne samopoczucie? Pozytywną Wartość Opieki oceniają pytania: 2.            Czy uważa P., że dobrze radzi sobie P. w roli opiekuna? 10.          Czy uważa P., że sprawowanie opieki jest dla P. warte trudu? 12.          Czy istnieją dobre stosunki (relacje) między P. a osobą, którą się P. opiekuje?
  1. Czy czuje P., że ktoś docenia P. jako opiekuna?
Jakość Wsparcia oceniają pytania: 1.            Mówiąc ogólnie, czy czuje Pan/i wystarczające wsparcie pełniąc rolę opiekuna? 9.            Czy czuje się P. dobrze wspierany przez swoich przyjaciół i/ lub sąsiadów? 11.          Czy czuje P. wystarczające wsparcie ze strony rodziny? 13.          Czy czuje P. dobre wsparcie ze strony służby zdrowia i pomocy społecznej? (np. publicznej, prywatnej, woluntarnej)? Można dodawać odpowiedzi na pytania w obrębie każdej z podskal poprzez sumowanie punktów odpowiedzi, jak następuje: Zawsze   =   4                             Często   =   3                        Czasami   =   2                    Nigdy   =   1

(odpowiedź ‘Nie Dotyczy’ jest zawsze punktowana = 1)

Wysoka punktacja w skali Negatywnego Wpływu Opieki może sugerować, że opiekun pozostaje w stresie z powodu świadczenia opieki. Niska punktacja na skali Pozytywnej Wartości Opieki może wskazywać, że opiekun osiąga niewielką satysfakcję z pełnienia opieki, podczas gdy niska punktacja w skali Jakości Wsparcia może wskazywać, że opiekun nie czuje się wspierany w jego roli. Ważne jest, by rozważyć punktację każdej ze skal, aby już na wstępie poszerzyć rozumienie potrzeb opiekuna. Dla przykładu, opiekun z wysoką punktacją w skali Negatywnego Wpływu Opieki, umiarkowaną punktacją w skali Jakości Wsparcia i wysoką punktacją w skali Pozytywnej Wartości Opieki (satysfakcja) przedstawia odmienny profil potrzeb, aniżeli opiekun, którego cechuje wysoka punktacja w skali Negatywnego Wpływu Opieki, wysoka Jakość Wsparcia i niska Pozytywna Wartość Opieki (satysfakcja z opieki). Pierwszy opiekun może odczuwać stres wynikający z pełnienia opieki, ale ma szanse na zwiększenie satysfakcji z roli opiekuna i większej woli kontynuowania opieki, o ile jakość wsparcia ulegnie poprawie. Drugi opiekun czuje się w pełni wspierany w jego roli, ale nadal jest zestresowany i nie odczuwa satysfakcji z opieki. Taki opiekun może wymagać doposażenia go w dodatkowe umiejętności w celu poprawy jego satysfakcji z opieki i obniżenia poziomu stresu lub można rozważać sposoby odciążenia go z obowiązków opiekuńczych. Niezależnie od punktacji uzyskanej w trzech podskalach, COPE Kwestionariusz dostarcza ważnych informacji pomocnych do interpretacji uzyskanych wyników w kontekście sytuacji życiowej opiekuna. Uwzględnienie wszystkich informacji powinno upoważniać do wyrobienia wstępnego poglądu na temat indywidualnych potrzeb opiekuna, jak również wskazań odnośnie potrzeby przeprowadzenia dalszej, pełnej oceny. Podskale nie posiadają referencyjnych wartości progowych. Oznacza to, że pojedyncza wartość punktowa nie może być podstawą do dzielenia opiekunów na zestresowanych i nie zestresowanych, tych posiadających lub nie posiadających satysfakcji z opieki, ani tych czujących lub nie odczuwających wsparcia w ich roli opiekuna. Dzieje się tak, ponieważ negatywny wpływ opieki, pozytywna wartość z pełnienia opieki, jak również jakość sieci wsparcia stanowią pewne kontinuum i nie mają właściwości problemów klinicznych takich jak depresja, czy lęk. Jednakże, dla informacji można dodać, że ostatnie badania brytyjskie pokazują, że mniej niż 15% opiekunów ma 16 lub więcej punktów w skali Negatywnego Wpływu Opieki, mniej niż 15% opiekunów ma 10 lub mniej punktów w skali Pozytywnej Wartości Opieki i mniej niż 15% opiekunów osiąga 6 lub mniej punktów w skali Jakości Wsparcia. Osoby oceniające mogą być świadome, że opiekun uzyskujący:
  • więcej niż 15 punktów w skali Negatywnego Wpływu Opieki lub
  • mniej niż 10 punktów w skali Pozytywnej Wartości Opieki lub
  • mniej niż 6 punktów w skali Jakości Wsparcia,
może dawać podstawę do uważnego rozważenia okoliczności jego sytuacji opiekuńczej. Opiekun, który osiąga:
  • więcej niż 15 punktów w skali Negatywnego Wpływu Opieki oraz
  • mniej niż 10 punktów w skali Pozytywnej Wartości Opieki oraz
  • mniej niż 6 punktów w skali Jakości Wsparcia
jednoznacznie wymaga szczególnej i pilnej uwagi i dalszego, bardziej szczegółowego rozpoznania jego sytuacji opiekuńczej. Pogłębione rozpoznanie sytuacji opiekuńczej COPE Indeks został specjalnie przeznaczony dla opiekunów i praktyków w celu rozpoznawania rozmaitych aspektów pełnienia opieki w celu zastosowania najbardziej właściwych form pomocy i wsparcia wspólnie zidentyfikowanych i uzgodnionych. O ile jest rozważana konieczność bardziej szczegółowej dyskusji lub dalszej oceny wówczas warto rozważyć użycie dodatkowego narzędzia, które zostało skonstruowane w sposób komplementarny do COPE Indeksu: TRUDNOŚCI ZWIĄZANE z OPIEKĄ [Carers Assessment of Difficulties Index (CADI)], ZADOWOLENIE ZE SPRAWOWANIA OPIEKI [Carers Assessment of Satisfactions Index (CASI)] oraz RADZENIE SOBIE z OPIEKĄ [Carers Assessment of Managing Index (CAMI)] są kwestionariuszami, które dostarczają pogłębionej wiedzy na temat tego, z jakiego rodzaju trudnościami opiekunowie borykają się obecnie, co odbierają jako przynoszące satysfakcję z opieki oraz jaki rodzaj działań podejmują, aby poradzić sobie ze świadczeniem opieki. Takie informacje pozwalają na dogłębne zrozumienie sytuacji opiekuńczej, by podjąć pilne działania. Tym niemniej, stosowanie tych wskaźników wymaga umiejętności, troski, a co ważne właściwej odpowiedzi. Piśmiennictwo: Balducci, C., Mnich, E., McKee, K.J., Lamura, G., Beckmann, A., Krevers, B., Wojszel, B., Prouskas, C., Bien, B., Nolan, M. & Öberg, B. (2008). Negative impact and positive value in caregiving: Validation of the COPE Index in a 6-country sample of carers.  The Gerontologist, 48, 276-286 UK: Kevin McKee, Senior Lecturer, Sheffield Institute for Studies on Ageing, University of Sheffield, Samuel Fox House, Northern General Hospital, Sheffield S5 7AU Email: k.j.mckee@sheffield.ac.uk Poland: Barbara Bień, Professor, Department of Geriatrics, Medical University of Białystok, ul. Fabryczna 27, 15-471 Białystok.
 
[1] A. Guccione, R. Wong, D. Avers “Fizjoterapia kliniczna w geriatrii”, str. 14, , Wrocław 2014
[2] Red. Naukowa K. Wieczorowska- Tobis, T. Kostka, A. Borewicz „ Fizjoterapia w geritrii”
[3] POMOCNICZE MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA UCZESTNIKÓW SZKOLEŃ Z ZAKRESU OPIEKI GERIATRYCZNEJ* opracowane w ramach projektu systemowego Wsparcie systemu kształcenia ustawicznego personelu medycznego w zakresie opieki geriatrycznej współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Praca zbiorowa pod redakcją Prof. dr hab. Barbary Bień i dr n. med. Katarzyny Broczek, Warszawa 2012, str.9
[4] Rubenstein LZ. An overview of comprehensive geriatric assessment. In Rubenstein LZ, Wieland D, Bernabei R (eds): Geriatric Assessment Technology. The State of the Art. Milan, Editrice Kurtis, 1995, pp 1-9.  
 
[i] POMOCNICZE MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA UCZESTNIKÓW SZKOLEŃ Z ZAKRESU OPIEKI GERIATRYCZNEJ* opracowane w ramach projektu systemowego Wsparcie systemu kształcenia ustawicznego personelu medycznego w zakresie opieki geriatrycznej współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Praca zbiorowa pod redakcją Prof. dr hab. Barbary Bień i dr n. med. Katarzyny Broczek, Warszawa 2012