budowa mięsnia Sprawdzenie czynności mięśni jest częścią każdego, specyficznego badania manualnego. Ważne jest nie tylko zbadanie siły   i czynności poszczególnych mięśni ale również rozpoznanie zaburzeń równowagi mięśniowej i koordynacji.   BUDOWA MIĘŚNI- trochę fizjologii. U człowieka występują trzy rodzaje mięśni – poprzecznie prążkowane (szkieletowe), gładkie (tworzące mięśniówkę wielu przewodów np. pokarmowego, moczowego) oraz mięsień sercowy.  Włókna mięśniowe są pogrupowane w pierwotne pęczki mięśniowe, zespolone luźną tkanką łączną – śródmięsną. Pęczki mięśniowe wiąże tkanka łączna wiotka – omięsna wewnętrzna. W większych mięśniach można wyróżnić jeszcze omięsną zewnętrzną, tworzącą grubsze przegrody. Całość otacza błona zwana namięsną, a ta otoczona jest zwykle z zewnątrz łącznotkankową błoną – powięzią. mięśnie od tyłumięsnie od przzodu Mięśnie poprzecznie prążkowane, bo na nich się skupimy ze względu na charakter artykułu, to mięśnie których nazwa  wzięła się  z obrazu tych mięśni   w mikroskopie świetlnym: są w nim widoczne wyraźne ciemne i jasne prążki.  Prążkowanie jest wynikiem regularnego, naprzemiennego  ułożenia włókienek (filamentów) białkowych cienkich, zbudowanych z aktyny oraz grubych, składających się z miozyny. Oba rodzaje włókienek układają się w pęczki i tworzą miofibryle.
  •  Podczas skurczu  włókienka aktynowe wślizgują się między włókienka miozynowe, dzięki czemu mięsięń się skraca, kurczy. Mechanizm ten nazywany jest mechanizmem ślizgowym.
  •  Do skurczu mięśniowego, poza aktyną i miozyną, konieczna jest też obecność jonów Ca2+.
Wszystkie mięśnie poprzecznie prążkowane z racji swoich funkcji jakie kiedyś i obecnie pełnią możemy podzielić na 3 grupy: 1. Mięśnie toniczne 2. Mięśnie fazowe 3. Mięśnie mieszane   Ad. 1) Mięśnie toniczne (posturalne) -  zawierają dużo mioglobiny i sarkoplazmy, posiadają w przeważającej części włókna czerwone. Składają się głównie z włókien wolno reagujących, które trudniej ulegają zmęczeniu. Mięśnie te mogą podlegać dużym i długim obciążeniom, po których szybko wypoczywają. Mięśnie te wykazują tendencję do skracania, a w dalszej kolejności ulegają przykurczeniu. Ad. 2) Mięśnie fazowe (dynamiczne) - inaczej zwane białymi zbudowane są w przeważającej części z włókien szybko reagujących. Posiadają one mało sarkoplazmy i mało mioglobiny. Mięśnie te biorą udział w szybkich dynamicznych ruchach. Męczą się szybciej oraz wolniej i dłużej wypoczywają niż mięśnie toniczne. W przypadku dysfunkcji narządu ruchu wykazują tendencję do rozciągnięcia, osłabienia a następnie ulegają zanikowi. Tonus spoczynkowy mięśni fazowych jest niższy niż mięśni tonicznych - posturalnych Ad. 3) Mięśnie mieszane - posiadają w zbliżonej ilości włókna o charakterze tonicznym jak i fazowym. U człowieka nie występują w czystej formie mięśnie toniczne lub fazowe, to jednak ze względu na swoją strukturę i funkcję określone grupy mięśniowe wykazują bardziej toniczny lub fazowy charakter działania.   Stan równowagi czynnościowej pomiędzy tymi dwoma grupami mięśniowymi trwa tak długo,  dopóki mięśnie fazowe są w stanie przeciwdziałać tendencji do skracania swojej długości przez mięśnie toniczne. Aby doprowadzić dany staw do równowagi statycznej i dynamicznej należy najpierw rozciągnąć przykurczone mięśnie toniczne a dopiero potem zastosować trening wzmacniający dla osłabionych mięśni fazowych. Mięśnie toniczne powinny być poddane relaksacji lub rozciąganiu,  natomiast fazowe wzmacnianiu i torowaniu nerwowo-mięśniowemu !!! W innym przypadku:
  • trening wzmacniający mięśnie fazowe bez wcześniejszego rozciągnięcia mięśni tonicznych nie będzie skuteczny, ponieważ ruch w danym stawie nie będzie przebiegał w pełnym fizjologicznym zakresie.  Mięśnie fazowe będą pracować w warunkach pełnego rozciągnięcia i niepełnego skurczu, co w konsekwencji spowoduje wydłużenie włókien mięśniowych. Jeżeli ograniczony jest zakres ruchu w danym stawie, to po pewnym czasie w mięśniach występują zmiany adaptacyjne polegające na skróceniu części kurczliwej mięśnia na korzyść wydłużenia ścięgien.
  • W treningu wzmacniającym mięśnie rozciągnięte, o nadmiernie oddalonych przyczepach stosujemy ćwiczenia w skurczu pełnym i rozciągnięciu niepełnym. Obserwujemy przypadki, że tylko samo rozciągnięcie przykurczonych mięśni tonicznych, bez wzmocnienia „osłabionych” mięśni fazowych może przywrócić równowagę mięśniową między obiema antagonistycznymi grupami mięśniowymi.
  • Powrót do równowagi jest tym szybszy im krócej trwało patologiczne ustawienie w stawie, a tym samym im krócej były rozciągane i przez to osłabiane mięśnie fazowe.
Podział mięśni w/g   Chaitow,  2006 Mięśnie toniczne (posturalne) – składają się głównie z włókien wolno reagujących (czerwonych).Męczą się wolniej, wypoczywają szybciej a w przypadku dysfunkcji mają tendencję do skrócenia. 1)      Soleus (m. płaszczkowaty) 2)      Rectus femoris (m.prosty uda) 3)      Tensor fascia latae (m. naprężacz powięzi szerokiej uda) 4)      Semitendinosus (m. półściegniesty) 5)      Semimembranosus (m. półbłoniasty) 6)      Biceps femoris (m. dwugłowy uda) 7)      Adductor brevis (m. przywodziciel krótki) 8)      Erector trunci (m. prostownik grzbietu) 9)      Trapezius p. superior (m. czworoboczny, kapturowy cz. górna) 10)  Levator scapulae (m. dźwigacz łopatki) 11)  Iliopsoas (m. biodrowo- lędźwiowy) 12)  Quadratus lumborum (m. czworobczny lędźwi) 13)  Pectoralis major (m. piersiowy większy) 14)  Scaleni (mm. pchyłe) 15)  Sternocleidomastoideus (m.mostkowo- sutkowo- obojczykowy Mięśnie fazowe (dynamiczne) – zbudowane są w przeważającej części z włókien szybko reagujących (białych). Męczą się one szybciej, wypoczywają wolniej a w przypadku dysfunkcji wykazują tendencję do osłabienia    i zaniku. 1)      Tibialis anterior (m. piszczelowy przedni) 2)      Gastrocnemius (m. trójgłowy głowy łydki, bez soleusa) 3)      Vastus lateralis (m. obszerny boczny) 4)       Vastus medialis (m. obszerny przyśrodkowy) długi uda) 5)      Adductores longis femoris (przywodziciel 6)      Gluteus maximus (m. pośladkowy większy) 7)      Gluteus medius (m.pośladkowy średni) 8)      Rectus abdominis (m. prosty brzucha) 9)       Obliquus internus abdominis (m. skośny wewnętrzny brzucha) 10)   Obliquus externus abdominis (m. skośny zewnętrzny brzucha) 11)  Rhomboideus (m. równoległoboczny) 12)  Serratus anterior (m. zębaty przedni) 13)  Trapezius p. medialis et inferior (m. czworoboczny, kapturowy środkowa i dolna część)